شیوه ارزشگذاری سهام شرکتها در بازار بورس

سرمایه‌گذاری و ارزشگذاری سهام شرکتها در بورس در سامانه‌های اقتصادی بسیار حائز اهمیت است. به عبارتی، یکی از پارامترهایی است که میزان سنجش سلامت و یا بیماری اقتصادی را در کشورهای مختلف تعیین می کند.

یکی از مهم‌ترین مباحثی که در اقتصاد دنیا مورد بررسی قرار می‌گیرد استفاده از سرمایه‌های راکد در جهت توسعه‌ اقتصادی هر کشور است. از وظایف‌ مهم بورس، جذب پس‌اندازهای راکد و سوق دادن آنها به واحدهای تولیدی، بنگاه‌ها و شرکت‌های اقتصادی است که با ایجاد امکانات و بستر مناسب زمینه مشارکت عموم مردم در توسعه کارآفرینی، رونق تولید و رشد بنگاه‌های اقتصادی را فراهم می‌آورد. 

پیشنهاد مطالعه: کتاب رایگان شش گام تا موفقیت در بورس

شیوه‌های ارزشگذاری سهام

بنابراین بورس به دلیل داشتن این خصوصیات می‌تواند به‌عنوان یک اهرم مهم در کنترل نرخ تورم و افزایش نرخ رشد پس‌اندازهای راکد و سرمایه‌های سرگردان نقش مهمی را در اقتصاد هر کشوری داشته باشد.

از آنجایی که بازار بورس بازاری بسیار ارزشمند و جذاب اما پُرخطر برای افراد بی‌تجربه و ناآشنا با قواعد فعالیت در بورس محسوب می‌گردد؛ در ادامه این نوشتار به معرفی یکی از متداول‌ترین شیوه‌های ارزشگذاری سهام در بورس می‌پردازیم.

متخصصین بازار بورس با استفاده از شیوه‌ تحلیل بنیادی (Fundamental) برای تعیین سهام برتر بازار، ابتدا شرکت‌ها را از فیلترهای «روند سودآوری شرکت»، «ویژگی فصلی و سالانه کانسلیم»، «توان تعدیل شرکت» و … عبور می دهند.

در آخر به تعدادی شرکت می رسند که از نظر بنیادی شرایط مشابه و یکسانی دارند و از تمامی فیلترها عبور کرده اند. در پایان و به کمک برخی پارامترها نظیر: EPS، P/E و … می‌توانند تشخیص دهند که کدام سهم از وضعیت مطلوب‌تر و با سوددهی بیشتر برخوردار است.

روش های ارزشگذاری سهام را می توان در درجه اول به دو نوع اصلی تقسیم کرد: مطلق و نسبی.

پارامتر «سود هر سهم (EPS)»

پارامتر EPS یا همان Earning Per Share که به سود هر سهم معروف است. مدیران شرکت ها پیش‌بینی خود را از سود سال آینده قبل از شروع سال مالی جدید و با توجه به وضعیت عملکرد شرکت در سال‌های گذشته و برنامه‌های آتی آن شرکت در سال‌های آینده اعلام می‌کنند. شرکت ها پیش بینی سود هر سهم (EPS) را طی سال و در مقاطع ۳ ماهه با توجه به وضعیت عملکرد و رویدادهایی که رخ می‌دهد، مورد بازنگری قرار می‌دهند.
تمامی این اطلاعات با توجه به اینکه هنوز سال مالی آن شرکت به پایان نرسیده، «پیش‌بینی» محسوب می‌شود. بعد از اتمام سال مالی شرکت و مشخص شدن عملکرد واقعیِ آن سال، سود هر سهم تحت عنوان (EPS) واقعی اعلام خواهد شد.

EPS در تحلیل وضعیت شرکتها بسیار مورد استفاده قرار می گیرد تا سوددهی آن شرکت را به سهام‌داران خود نشان دهد. شایان ذکر است پیش‌بینی EPSهای آینده و نرخ رشد آن بر قیمت سهام تأثیر می‌گذارد.

سهام‌داران و تحلیل‌گران، EPSهای گزارش شده را برای برآورد EPSهای آینده و برآورد نرخ رشد آتی به کار می‌برند و در واقع توان سودسازی شرکت را ارزیابی می‌کنند. رقم EPS به بیانی، ترسیم تصویری از آینده شرکت و نشان دهنده عملکرد مدیریت و وضعیت شرکت نیز است.

دو شرکت می‌توانند رقم EPS یکسانی داشته باشند اما یکی از شرکت ها می تواند با سرمایه گذاری کمتر رقم سود هر سهم (EPS) را بدست آورد. معمولا شرکتی برای سرمایه گذاری بهتر و کارآمدتر است که با سرمایه کمتری بتواند سود بیشتری بسازد حتی اگر در همه فاکتورهای دیگر مساوی باشد.

حتما بخوانید: سرمایه گذاری در بازارهای مختلف سرمایه و نکات مهم آن

پارامتر «ضریب سهام یا نسبت قیمت به درآمد هر سهم (P/E)»

در تحلیل بنیادی، آخرین مرحله نسبت P/E می‌باشد. بدین صورت که از “نسبت قیمت به درآمد (P/E)» برای تشخیص ارزشمندی قیمت سهم نسبت به سودآوری شرکت استفاده می‌شود.

P/E کوتاه شده نسبت قیمت سهم به EPS (سود هر سهم) است و همان‌گونه که از نام آن پیداست از تقسیم «آخرین قیمت روز سهام یک شرکت» به «سود هر سهم (EPS)» آن بدست می‌آید. P/E در تاریخ‌هایی محاسبه می‌شود که شرکت‌ها اطلاعات EPS سه ماهه را افشا می‌کنند. نسبت P/E در واقع انتظارات سرمایه‌گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می‌دهد.
نام دیگر P/E “ضریب سهام” است.این نسبت نشان می‌دهد که یک سرمایه‌گذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال بازدهی که از سهام خود بدست می‌آورد، چند ریال پرداخت کند. 

این نسبت یکی از ابزارهای قدیمی و عمومی پراستفاده به‌منظور ارزش‌گذاری سهام و نشان دهنده این است که قیمت سهام شرکت، چند برابر میزان سود نقدی است که شرکت به هر سهم خود تخصیص می‌دهد. بعبارت دیگر، قیمت سهام نسبت به سودی که شرکت بورسی بین سهامداران خود توزیع می‌کند، چه میزان ارزش دارد.

تحلیل‌گران مالی با ضرب EPS در رقم P/E درخصوص پایین یا بالا بودن قیمت سهام قضاوت می‌کنند. البته باید به این موضوع توجه داشته باشیم یکی از عوامل تأثیرگذار در خرید سهام‌داران نسبت P/E می باشد. در شرکت‌هایی که EPS منفی دارند و سود نمی دهند ، نظرات مختلفی برای محاسبه این نسبت در این موارد وجود دارد و وضعیت چالش‌برانگیز برای محاسبه P/E به وجود می‌آید. 

مقایسه نسبت P/E شرکت با نسبت P/E گروه:

اگر در صفحه مربوط به یک سهم در سایت معاملات بروید، خواهید دید که علاوه بر نسبت P/E برای آن سهم در کنار آن P/E گروه هم آمده است. نسبت قیمت به درآمد گروه میانگین P بر E شرکت‌هایی است که در یک زمینه مشخص فعالیت دارند. در بسیاری از موارد نسبت P/E شرکت با گروه، اختلافی بیشتر از ۱ واحد دارند. در چنین مواقعی گفته می‌شود که نسبت قیمت به درآمد شرکت تمایل دارد تا خود را به گروه نزدیک کند.

دو عامل تاثیرگذار در تغییر ارزش هر سهم “عرضه و تقاضا” و “روند سود آوری سهم” هستند. عرضه و تقاضا روی قیمت و روند سودآوری سهم بر روی مقدار سود هر سهم (EPS) تاثیر گذار است. 

حتما بخوانید: ۳۰ آمار مهم ارزهای دیجیتال تا سال ۱۴۰۲

به طور کلی با توجه به ارزش ذاتی گروه، برای نسبت قیمت به درآمد هر شرکت سه حالت متفاوت وجود دارد:

الف- نسبت P/E شرکت بالاتر از P/E گروه باشد:

شرکت باید حاصل نسبت P/E را کاهش دهد تا P/E شرکت بتواند خود را به گروه نزدیک کند. دو پارامتر اصلی در نسبت P/E شرکت تاثیرگذار است. اگر بخواهیم حاصل نسبت قیمت به درآمد شرکت کاهش یابد یا باید سود هر سهم (EPS) آن افزایش یابد که در این صورت اتفاق خوبی برای سهم رقم خواهد خورد یا باید قیمت سهم (P) کاهش یابد که بسیار خطرناک است.

حال فرض کنید سهم P/E بالاتری نسبت به گروه دارد و نتوانسته روند سودآوری خود را افزایش دهد. چنین سهمی برای کاهش نسبت قیمت به درآمد خود ناچار به کاهش قیمت خود می‌باشد و برای سرمایه گذاری اصلا مناسب نیست!

ب- نسبت P/E شرکت هم‌تراز با P/E گروه باشد:

منظور از اینکه P/E شرکت هم‌تراز با گروه خود باشد؛ این است که اختلاف چندانی نداشته باشد. معمولا اختلاف کمتر از ۱ واحد را هم‌تراز در نظر می‌گیرند. در چنین شرایطی نمی‌­توان تحلیلی برای P/E شرکت انجام داد.

ج- نسبت P/E شرکت پایین‌تر از P/E گروه باشد:

اگر شرکت، سهم P بر E پایین‌تری نسبت به گروه خود داشته باشد، برای اینکه خود را به گروه برساند باید P/E خود را افزایش دهد. باز هم مانند حالت اول باید یکی از دو پارامتر تعیین کننده P بر E شرکت تغییر کنند.

شرکت باید قیمت سهم را افزایش یا مقدار سود هر سهم آن را کاهش دهد. کاملا مشخص است که اگر قیمت سهم افزایش یابد اتفاق خوبی برای سهم خواهد افتاد و سرمایه‌گذاران از چنین سهمی استقبال می‌کنند. اگر روند سودآوری شرکت کاهش یابد، برای سهامداران مناسب نیست.

حال فرض کنید شرکتی که نسبت قیمت به درآمد پایین‌تری نسبت به گروه خود دارد، روند سودآوری خود را افزایش داده باشد، در چنین شرایطی اختلاف ارزش ذاتی هر سهم شرکت با گروه بیشتر می‌شود و برای افزایش P/E شرکت تنها عامل افزایش قیمت سهم می‌تواند تاثیر گذار باشد.

در چنین شرایطی می‌تواند یک موقعیت فوق‌العاده برای سرمایه گذاران باشد، چرا که احتمال افزایش قیمت سهم بسیار بالا است. بنابراین:

• نسبت P/E یکی از ابزارهای مهم در تحلیل بنیادی است، اما کافی نیست.
• هر نسبت P/E بالایی بد نیست و هر نسبت P/E پایینی هم خوب نیست.
• شرکتی با P/E بالاتر از گروه و روند سودآوری نامناسب، خطرناک‌ترین نوع سرمایه‌گذاری است.
• شرکتی با P/E پایین‌تر از گروه و اوضاع سودآوری مناسب، بهترین نوع سرمایه گذاری است.

شیوه ارزشگذاری سهم با استفاده از پارامترهای EPS و P/E

برای مثال فرض کنید با محاسبه دقیق نسبت P/E برای یک شرکت عدد ۵ بدست آمده است و سود EPS برای این سهم ۱۰۰ تومان باشد. بنابراین قیمت محاسبه شده برای سهم این شرکت ۵۰۰ تومان است.

حال اگر قیمت عرضه‌ سهم در بازار بورس مثلا ۴۰۰ تومان باشد قیمت سهم ارزنده است. در نتیجه زمانی برای خرید مناسب است که بتواند تا قیمت ۵۰۰ تومان رشد کند. اما اگر قیمت سهم در بازار ۶۰۰ تومان باشد، زمانی که قیمت تا ۵۰۰ تومان اُفت کند، برای خرید مناسب نیست.

با دریافت « مشاوره سرمایه گذاری در بازار بورس » از کارشناسان جوان حرفه‌ای و باتجربه ساکوراد؛ موفقیت کسب و کار، رونق فروش و افزایش درآمد خود را تضمین کنید!

و اما کلام آخر…

بطور کلی می توان گفت، ارزشگذاری سهام و تعیین ارزش واقعی سهام یا به اصطلاح قیمت گذاری سهم از موضوعات مهمی است که در بررسی، محاسبه ارزش دارایی، سهام شرکتها و همچنین تصمیمات سرمایه گذاری بسیار حائز اهمیت است.