11 مرحله اصلی انجام تحقیقات بازار اثر‌بخش

یک شرکت تبلیغاتی و آژانس بازاریابی در سبد خدمات خود می‌تواند تحقیقات بازار را نیز قرار دهد تا برای مشتریان خود بتواند بهترین برنامه‌ بازاریابی را تدوین کند. تحقیقات بازار؛ فرآیند جمع‌آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات درباره بازار و مشتریان کنونی، قدیمی و یا بالقوه‌ یک محصول یا خدمت است. این تحقیقات به صاحبان کسب و کار کمک می‌کند تا قبل از استفاده از منابع خود، آن را امکان سنجی کنند.

امروزه شما برای ورود به هر کسب‌ و کاری در دنیا نه تنها نیاز به شناخت دقیق آن دارید، بلکه باید شناخت عمیقی از بازار آن کسب و کار نیز داشته باشید. این شناخت از راه تحقیق بازار میسر می‌شود. استراتژی‌هایی همچون بخش بندی بازار و برندینگ و متمایزسازی محصول، بدون استفاده از تحقیقات بازار میسر نمی‌شوند.

برای انجام یک تحقیق بازار اثربخش ۱۱ مرحله طی شود. باید توجه داشت که این مراحل الزاما به صورت گام به گام انجام نمی‌پذیرند و ممکن است محقق بعضی از آن‌ها را نادیده گرفته یا اینکه مجبور شود بر اثر فیدبک گرفته شده به مراحل قبلی برگردد و دوباره آن‌ را انجام دهد. این 11 مرحله شامل موارد زیر می شود:

حتما بخوانید: تکنیک های تحقیقات بازاریابی

۱. احساس نیاز به تحقیق بازار

تحقیق بازار زمانی مورد نیاز است که تصمیم‌گیران باید برای لانچ کردن یک محصول یا رفع مشکل به‌وجود آمده در کسب و کارشان تصمیم‌گیری کنند ولی در این راه اطلاعات کافی در اختیار نداشته‌ باشند. این زمانی‌ است که فرایند تحقیقات بازار شکل می‌گیرد. البته در مواردی نیاز به تحقیقات بازار شکل نمی‌گیرد، مانند:

• اطلاعات کافی در اختیار باشد.
• زمانی که تصمیم گیری باید سریعا انجام شود.
• بودجه لازم در اختیار نباشد.
• هزینه تحقیق، بیشتر از عایدی آن است.

۲. تعریف مسئله مورد پژوهش

مهمترین گام در فرآیند تحقیق بازار تعریف دقیق مسئله مورد پژوهش است. جواب دقیق به سوالات چرا؟ چه مشکلی؟ و … می‌تواند به تعریف مسئله کمک کند. اگر یک شرکت میلیون‌ها تومان برای تحقیق بازار صرف کرده باشد ولی در ابتدا مسئله مورد پژوهش را اشتباه تعریف کرده باشد، بودجه خود را به آسانی تلف کرده‌ است.

۳. تعیین اهداف تحقیق

اهداف تحقیق توسط تعریف مسئله مورد پژوهش تعیین می‌شوند. این اهداف زمانی که محقق شدند، اطلاعات لازم جهت پاسخ به مشکل مطرح شده را به محقق می‌دهند. یک راه مناسب برای تعیین اهداف تحقیق، جواب به این سوال است: چه اطلاعاتی نیاز است تا مشکل مطرح شده پاسخ داده شود؟

حتما بخوانید: چگونه یک برنامه بازاریابی برای سال ۱۴۰۲ بنویسیم؟

۴. تعیین قالب تحقیق

با این‌که قالب بیشتر تحقیق‌ها با یکدیگر متفاوت است ولی می‌توان آن‌ها را بر اساس روش تحقیق و روش های جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات در سه دسته کلی تقسیم کرد:

• تحقیق اکتشافی، که در آن داده‌ها ساختار نیافته جمع‌آوری می‌شوند.
• تحقیق توصیفی، که در آن متغیرهای بازاریابی با سوالاتی توصیف می‌شوند که با چرا،‌ چه چیزی، چه کسی و چگونه شروع می‌شوند.
• تحقیق علت معلولی، که به صورت آزمایش انجام می‌پذیرند.

۵. مشخص کردن منابع و نوع اطلاعات

در تحقیقات بازار دو نوع اطلاعات داریم:

الف) داده‌های ثانویه:

این‌ داده ها اطلاعاتی هستند که با هدف‌های دیگری بدست آمده‌اند. منبع این اطلاعات می‌تواند خارجی، مانند اطلاعات مرکز آمار ایران، و یا داخلی که از پایگاه اطلاعاتی مشتریان شرکت بدست آمده است.

ب) داده‌های اولیه:

زمانی که اطلاعات ثانویه موجود منطبق بر اهداف تحقیق نباشند، محققان باید خودشان با روش‌های جمع‌آوری داده برای اهداف تحقیق حاضر به اطلاعات لازم دست پیدا کنند.

۶. تعیین روش‌های دست‌یابی به اطلاعات

بر اساس نوع داده‌های تحقیق، روش‌های دست یابی به اطلاعات، متفاوت خواهد بود. اگر داده‌ها از نوع ثانویه داخلی باشند، محقق می‌تواند از طریق اسناد شرکت، مدیران فروش، مدیران شرکت‌های دیگر و یا سیستم‌های اطلاعات بازاریابی به این اطلاعات دست پیدا کند.

داده‌های ثانویه خارجی از طریق جستجو در اینترنت، سرویس‌های آماری- اطلاعاتی آنلاین و همین‌طور کتابخانه‌ها بدست می‌آیند. اما اگر داده‌ها از نوع اولیه باشند می‌توانند از طریق تلفن، ایمیل، روش‌های رو در رو مانند مصاحبه، مطالعات مراکز رهگیری و پرسشنامه‌های آنلاین، جمع آوری شوند. داده‌های کیفی نیز از طریق مشاهده، گروه‌های تمرکز‌،‌ مصاحبه، تحقیقات میدانی و … بدست می‌آیند.

۷. طراحی نوع و سبک جمع‌آوری اطلاعات (نمونه گیری)

اگر سوالی که برای جمع‌آوری داده پرسیده می‌شود غلط باشد و یا در مکان غلط پرسیده شود، اثربخشی تحقیق خدشه دار می‌شود. پرسشنامه باید به گونه‌ای طراحی شود که اطلاعات هدف را به بهترین شکل ممکن از پاسخ‌دهندگان بیرون بکشد. سوالات نباید مبهم یا جهت‌ده باشند.

حتما بخوانید: ترفندهایی برای یک بازاریابی خلاقانه و هدفمند

 

۸. تعیین نوع نمونه و اندازه آن

از آنجایی که مطالعه کل جمعیت هدف امکان پذیر نیست، محقق باید نمونه یابی کرده و اندازه آن را بدست بیاورد. برنامه‌ریزی نمونه نشان می‌دهد که چقدر نمونه انتخابی معرف کل جمعیت است. با در نظر گرفتن اهداف تحقیق می‌توان برنامه‌ریزی نمونه دقیق‌تری را انجام داد. اندازه نمونه، دقت تحقیق را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هرچه اندازه نمونه بزرگتر باشد،‌ تحقیق دقیق‌تر می‌شود ولی هزینه تحقیق را افزایش خواهد داد.

۹. جمع‌آوری اطلاعات

جمع‌‌آوری اطلاعات بخش مهمی از تحقیق بازار به شمار می‌رود. زیرا صرف نظر از روش تحلیل، آنالیز داده‌ها نمی‌تواند داده‌های غلط را تصحیح کند. ‌انتخاب نمونه اشتباه، انتخاب افرادی که عمدا پاسخ اشتباه می‌دهند و یا استخدام مصاحبه کنندگانی که تقلب می‌کنند،‌ از جمله خطاهایی هستند که می‌توانند مرحله جمع‌آوری اطلاعات یک محقق را تحت تاثیر قرار دهند.

۱۰. تحلیل داده‌ها

گام بعدی بعد از جمع‌آوری داده ها، تحلیل آن‌ها به منظور معنا بخشیدن به داده‌های خام است. تحلیل داده‌ها شامل وارد کردن داده‌ها به فایل‌های کامپیوتری،‌ بررسی داده‌ها به منظور کشف خطاها،‌ دسته بندی و آزمایشهای آماری است. تحلیل داده اغلب به کمک یک نرم‌افزار تحلیل کامپیوتری مانند SPSS انجام می‌پذیرد.

۱۱. آماده‌سازی و ارائه گزارش تحقیق

آخرین و مهمترین گام‌ فرآیند یک تحقیق بازار، آماده‌سازی و ارائه گزارش آن تحقیق است. این کار از طریق گزارش متنی یا ارائه شفاهی صورت می‌گیرد.

وجود تخصص و در اختیار داشتن منابع لازم،‌ برای اجرای اثربخش هر یک از مراحل بالا امری ضروری به نظر می‌رسد. زیرا وقتی تحقیقات بازار به درستی صورت نپذیرد، خسارت‌های جبران ناپذیری را بر هر کسب و کاری وارد می کند.

با دریافت « مشاوره فروش و بازاریابی کسب و کار » از کارشناسان جوان حرفه‌ای و باتجربه ساکوراد؛ موفقیت کسب و کار، رونق فروش و افزایش درآمد خود را تضمین کنید! 

و اما کلام آخر…

تحقیقات بازار به فرآیند جمع‌آوری، تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها و اطلاعات در خصوص بازار، مشتریان بالقوه، محصولات و خدمات و تاثیر آنها در بازار گفته می‌شود. در واقع تحقیقات بازار با بررسی رفتار بازار و مشتریان، درک درست و عمیقی از نیازها، اندازه و سهم بازار را در اختیار کسب‌ و کارها قرار می دهد.