انکوباتور یا مرکز رشد استارتاپ چیست؟

انکوباتور (incubator) یا مرکز رشد استارتاپ یکی از ابزارهای رشد اقتصادی است که به منظور حمایت از کارآفرینان تحصیل‌کرده، تأسیس می‌شود و با ارائه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه بوجود آمدن شرکت‌های جدید را فراهم می‌کند.

این مرکز، یک سازمان تاسیس شده برای حمایت از توسعه و رشد استارتاپ ها با دوره دسترسی متوسط (1 تا 3 سال) می‌باشند. مراکز رشد از این لحاظ با شتاب دهنده ها فرق دارند که معمولا بر روی تسریع رشد در یک بازه تعریف شده‌ کوتاه‌تر تمرکز دارند، در حالیکه شتاب دهنده ها بر روی توسعه‌ شرکت و محصولات آن در بازه‌ طولانی مدت تمرکز دارند.

حتما بخوانید: شتاب دهنده استارتاپ چیست؟ چه نیازی به آن وجود دارد؟

انکوباتور استارتاپ چیست؟

انکوباتور استارتاپ یک برنامه مشترک برای کمک به راه اندازی های جدید است. انکوباتورها به کارآفرینان کمک می کنند تا با تهیه فضای کاری، تأمین بودجه در مرحله بذر، مشاوره و آموزش، برخی از مشکلات راجع به اجرای یک استارتاپ را حل کنند. تنها هدف انکوباتور استارتاپ کمک به کارآفرینان برای رشد و توسعه مشاغل خود است.

انکوباتورهای استارتاپی معمولاً سازمانهای غیرانتفاعی هستند که اغلب توسط اشخاص دولتی و خصوصی اداره شده و اکثرا با دانشگاهها در ارتباط هستند. در حالی که بیشتر تأکید رسانه ها بر روی استارتاپ های حوزه فناوری متمرکز است، انکوباتورها تنها به یک صنعت محدود نمی شوند. در واقع، تمرکز انکوباتور براساس منطقه، متفاوت است. انکوباتورهای همه منظوره نیز وجود دارند که صرف نظر از نوع صنعت، شامل انواع استارتاپ ها می شوند. در حالی که بسیاری از افراد، انکوباتور های تجاری را با رونق فناوری مرتبط می دانند.

خدمات انکوباتور ها و یا مراکز رشد کدامند؟

در آئین نامه و اساسنامه مراکز رشد، ارائه خدمات زیر در نظر گرفته شده است:

• تامین محل کار (به صورت اجاره)
• خدمات آزمایشگاهی، کارگاهی و اطلاع رسانی
• خدمات مدیریتی، حقوقی، مالی، اعتباری، پروژه یابی و بازاریابی
• آموزش های تخصصی ویژه و مشاوره

حتم بخوانید: انواع مراکز حمایت از استارتاپ ها

وظایف انکوباتور ها:

• حمایت مالی از واحدهای مستقر در مرکز رشد
• تلاش برای حمایت های قانونی جهت تسریع رشد واحدهای مستقر در انکوباتور
• ارائه خدمات و مشاوره های مورد نیاز واحدها در راستای تبدیل ایده های نو به محصولات قابل تجاری شده و تجاری سازی آنها
• نظارت بر روند رشد واحدها و تحلیل مستمر دستاوردها با هدف افزایش کارایی انکوباتور
• نظارت بر فعالیت های واحدهای فناوری در تحقق ایده محوری آنها
• ایجاد بخش رشد مقدماتی در صورت نیاز

انکوباتور، موفقیت یا شکست؟

مراکز رشد در ایران در سال های ابتدایی عمر خود هستند. تحقیقات در کشورهای دیگر نشان داده است که این مراکز اغلب موفق نبوده اند. در این کشورها آمار نشان می دهد که چیزی در حدود 90 درصد مراکز رشد شکست می خورند. شکست به این معنی که سرمایه ای که به استارتاپ‌ها می دهند باز نمی گردد.

پیش بینی ها حاکی از آن است که این میزان شکست در ایران هم رخ خواهد داد. چرا که خود این مراکز هم نوپا (استارتاپ) هستند. واضح است که تنها تعداد کمی از استارتاپ ها در هر زمینه ای به اوج خواهند رسید. بقیه بیشتر از آنکه بتوانند درآمدزایی کنند، سرمایه جذب می کنند و در نهایت یا منحل می شوند یا تغییر ماهیت می دهند.

دلایلی برای پیش بینی شکست مراکز رشد:

• تعداد بالای شرکت های پذیرش شده در برابر تعداد کم مربیان و مشاوران خبره
• عدم ارائه راه حل های مناسب برای جذب سرمایه پس از پایان دوره زمانی حضور استارتاپ در مرکز
• وابستگی و مدیریت آن ها توسط بخش دولتی و به ارث بردن بروکراسی مایوس کننده اداری
• نبود رقابت
• وابستگی به بودجه دولتی، عدم وجود منابع لازم برای توسعه کسب و کارها به اندازه کافی

با این حال ایران امروزه پیش از هر زمانی به ایده ها و راه حل های جدید نیاز دارد و نمی توان انتظار داشت که دولت تمام ایده های مورد نیاز فردا را پرورش دهد.

راه حل پیشگیری از شکست

با دقت در اکوسیستم های موفق کارآفرینی در اقتصادهای بزرگ و در حال رشد جهان، به پدیده ای به نام «شتاب دهنده استارتاپ» می رسیم. راه حل، ورود بخش خصوصی با مدل موردپسند و موفقتر «شتاب دهنده» به میدان کارآفرینی است.

تجربه کشورهای پیشرو در کارآفرینی نشان می دهد که شتاب دهنده ها تاثیر مثبتی بر روی بنیانگذاران کسب و کارها داشته اند. به آنان کمک کرده است تا سریعتر یادبگیرند، شبکه های قدرتمند بسازند و در نتیجه کارآفرینان بهتری شوند.

اقتصاد هر شهر کوچک و بزرگی از وجود چنین پدیده ای تاثیر مثبت خواهد گرفت. مشاغل جدید ایجاد خواهد شد و اکوسیستم کارآفرینی گام بزرگی به سوی تکامل خواهد برداشت. در کشورهای پیشرفته اغلب شرکت های بزرگ و موفق در درون خود یا با همکاری دیگر شرکت ها، مراکز شتاب دهنده کسب و کار ایجاد کرده اند. برای نمونه می توان به مایکروسافت، نایک، گوگل، توییتر، و … اشاره کرد.

با بررسی 134 شتاب دهنده در 34 کشور، تاثیر اقتصادی آنها تامین بیش از 1.6 بیلیون دلار سرمایه، ایجاد بیش از 4800 شغل و ارائه سرمایه به 2000 استارتاپ محاسبه شده است.

حتما بخوانید: استارتاپ استودیو چیست؟ چه نقشی برای استارتاپها بازی میکند؟

شتاب دهنده بهتر است یا انکوباتور؟

می توان نقاط مثبت و منفی هر دو را یکی دانست و تفاوت خاصی بین آنها قائل نشد. بهتر است پیش از شروع کار، با منتورها یا مربیان آنها صحبت کنید و مشاوره اولیه را اخذ کنید تا دچار اشتباه و سوخت انرژی خود نشوید.

• هر دو سرمایه مورد نیاز برای کار را فراهم می کنند، که این می تواند بعد از نظارت منتورها و یا پیش از آن باشد.
• هر دو فضای کاری را در اختیارتان قرار می دهند، پس مشکلی با محیط کار نخواهید داشت.
• یک شتاب دهنده در زمان بسیار کمتری نسبت به انکوباتور می تواند ایده ها را تجاری سازی نماید.
• اغلب مراکز رشد، دولتی یا وابسته به NGO ها هستند. در حالیکه شتاب دهنده ها عمدتا خصوصی هستند. اما نباید دولتی بودن مرکز رشد را نشان بهتر و مفیدتر بودن آن دانست.
• شتاب دهنده ها بیشتر از مراکز رشد ساختارپذیر هستند.
• غالبا شتاب دهنده های بزرگ بر روی تمام ایده ها، سرمایه گذاری می کنند.

در مجموع می توان گفت برخی از شتاب دهنده ها و مراکز رشد می توانند با برگزاری رویداد های استارتاپی، به شما کمک کنند و یا می توانند در وصل کردن شما به هم‌تیمی، سرمایه گذار و … موثر باشند.

معایب مرکز رشد یا شتاب دهنده چیست؟

در کنار مزایای این دو می توان به معایب آن نیز اشاره کرد. زمانی که شما به تنهایی با تیم خود کار می کنید، مستقل هستید و خود تصمیم می گیرید. اما در مرکز رشد و یا شتاب دهنده، ممکن است نظرات و راهنمایی های منتورها یا مربیان گاهی برای شما آزار دهنده باشد و تصمیم های شما را تغییر دهد. در نتیجه همکاری با مربیان یک اصل مهم وجود دارد که شما پیش از عضویت در آنها باید به آن پایبند شوید و پایبند بمانید. همچنین برنامه های شما به نظر مربیان بستگی دارد. چراکه ممکن است شما عجله داشته باشید و آن منتور موردنظر مشغول راهنمایی یک استارتاپ دیگر باشد. پس باید صبور نیز باشید.

حتما بخوانید: استارتاپ یونیکورن چیست؟ | آیا در ایران استارتاپ یونیکورن داریم؟

تفاوت های اساسی شتاب دهنده ها با مراکز رشد عبارتند از:

• عدم محدودیت در پذیرش زمینه های ایده ها و استارتاپ ها اما وجود رقابت شدید. برای مثال میزان پذیرش دو شتابدهنده مشهور Y Combinator (وای کامبینَیتر) و TechStars (تِک استارز) کمتر از 3 درصد داوطلبان است.
• ارائه سرمایه مرحله کاشت ایده ( Seed Money) در ازای بخشی از سهام. معمولا در آمریکا سرمایه ای از 20.000 تا 50.000 دلار.
• تمرکز بر تیم های کوچک تا افراد. از نگاه شتابدهنده ها، یک فرد به تنهایی نمی تواند از عهده همه کارهای مرتبط با یک استارتاپ بر بیاید.
• هر استارتاپی که پذیرش می شود باید در بازه زمانی مشخصی مثلا 6 ماه به نتیجه مفیدی برسد و دوره ها را طی کند. اصطلاحا فارغ‌التحصیل شود.
• در این مدت برنامه های آموزشی و مشاوره های قوی و فشرده ارائه می شود. در آخر، این فرصت مهیا می شود که استارتاپ ها در زمان مشخصی کار خود را به سرمایه گذاران احتمالی ارائه نمایند.
• آموزش ها و پشتیبانی ها از استارتاپ ها به صورت گروهی است. منابع مشترکی مانند فضا، اینترنت رایگان، آموزش، مشاوره و … میان گروهی از استارتاپ ها به اشتراک گذاشته می شود.
• برخلاف مراکز رشد، مدل درآمدزایی شتابدهنده ها بر اساس ایجاد بازگشت دانش و تخصص و یا سرمایه است، نه اجاره مکان و هزینه خدمات و امکانات.

تصمیم گیری برای انتخاب

تصمیم گیری درباره انتخاب شتاب دهنده یا انکوباتور کار سختی است. این موضوع بستگی به تحقیقات شما در وب سایت های آنها و همچنین مشاوره‌هایی که از آنها گرفته اید، دارد. به این نکته نیز توجه کنید که ممکن است عدم استفاده از آنها، برای شما مفید نباشد.

با دریافت « مشاوره راه اندازی کسب و کار و کارآفرینی » از کارشناسان جوان حرفه‌ای و باتجربه ساکوراد؛ موفقیت کسب و کار، رونق فروش و افزایش درآمد خود را تضمین کنید!

و اما کلام آخر …

انکوباتور یا مرکز رشد یک سکوی پرتاپ برای رسیدن به اهداف کسب و کار شما است. اگر در اطرافتان مراکز رشد دارید، یک روز به این مراکز بروید و از شرایط و از امکانات آن اطلاع پیدا کنید. با سرچ در گوگل، می توانید نزدیکترین مرکز رشد به محل زندگی و کسب و کار خود را پیدا کنید.