یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های اغلب کسب و کارها بویژه استارتاپ‌ها، حفاظت از اسرار تجاری است. اطلاعاتی که اگر سایر اشخاص از آنها مطلع شوند، سبب لطمه دیدن وآسیب به کسب و کار می‌شود و زمینه‌های سودجویی اشخاص فرصت‌طلب را فراهم می‌کند.
این امر تا آنجا حائز اهمیت است که قانونگذاران در کشورهای مختلف، قواعدی را برای حفاظت از این دسته از اسرار وضع کرده‌اند. نظام حقوقی ایران نیز از این رویه مستثنی نبوده و تحصیل غیرقانونی اسرار تجاری و اقتصادی بنگاه‌ها و موسسات برای خود یا افشای آنها برای اشخاص ثالث در محیط الکترونیکی جرم محسوب گردیده و مرتکب این رفتار، مجازات می‌شود.
قانونگذار هدف از وضع این قاعده را حمایت از رقابت مشروع و عادلانه در بستر وب می‌داند تا اشخاص نتوانند به کمک روش‌های غیرقانونی و با دستیابی به اسرار تجاری یک بنگاه اقتصادی، برای خود درآمدزایی کرده و به کسب و کارهای دیگر لطمه‌ای وارد آورند.
حتما بخوانید: برای دستیابی به یک مشارکت تجاری موفق، چه نکاتی را باید مدنظر قرار داد؟
نقض محرمانگی اسرار تجاری
افرادی که محرمانگی اسرار تجاری را نقض کنند و یا از آنها به‌منظور رقابت، کسب منفعت یا وارد کردن خسارت به سایر بنگاه‌های تجاری، صنعتی، اقتصادی و خدماتی استفاده نمایند، به مجازات حبس از شش ماه تا دو سال و نیم و نیز جزای نقدی معادل پنجاه میلیون ریال محکوم می‌شود.
قانونگذار هنگام بیان این امر، به‌صورت مشخص، افرادی را خطاب قرار می‌دهد که با آن کسب و کار یا بنگاه اقتصادی، قرارداد استخدام منعقد کرده‌اند. در قرارداد آنها هم تعهد به عدم افشای اسرار تجاری شغلی آمده است. البته محدوده حمایت قانونگذار تنها به کسانی که در استخدام کسب و کار هستند یا افرادی که متعهد به رعایت محرمانگی و عدم افشا آمده است،منحصر نمی‌شود.
طبق تعریف قانونگذار، مواردی مانند اطلاعات، فرمول‌ها، الگوها، نرم‌افزارها و برنامه‌ها، ابزارها و روش‌ها، تکنیک‌ها و فرایندها، تالیفات منتشر نشده، روش‌های انجام تجارت و دادوستد، فنون، نقشه‌ها و فراگردها، اطلاعات مالی، فهرست مشتریان، طرح‌های تجاری و امثال اینها همگی از مصادیق اسرار تجاری محسوب میشوند؛ مشروط بر اینکه دارای سه شرط کلی باشند:
- این مصادیق به‌صورت مستقل ارزش اقتصادی داشته باشند
- در دسترس عموم نباشند
- برای حفاظت از آنها تلاش معقولانه‌ای صورت گرفته باشد.
بنابراین، اگر کسب و کاری از اطلاعات محرمانه خود مانند فرمول‌ها به‌درستی و به نحو معقولانه‌ای محافظت نکرده باشد و این اطلاعات توسط شخصی افشا شود، مصداق نقض تعهد به رعایت محرمانگی اسرار تجاری نیست. اگر نقشه‌ای که یک بنگاه اقتصادی مدعی است جزء اسرار تجاری او محسوب می‌شود، فاقد ارزش اقتصادی مستقل باشد، از شمول حمایت‌های قانونگذار خارج می‌شود.
حتما بخوانید: کلاهبرداری اینترنتی و راههای پیگرد قانونی آن
حفاظت از اسرار تجاری
یکی از توصیه‌های جدی به کسب و کارها این است که تلاش معقول و متعارفی را برای حفاظت از اسرار تجاری خود بکار گیرند. آنها را از دسترس عموم خارج سازند. صرف‌نظر از تدابیر و زیرساخت‌های فنی برای حفاظت از اسرار تجاری خود از انواع قراردادهای تعهد به رعایت محرمانگی (Non-Disclosure Agreement or NDA) استفاده کنند. اشخاصی که به این دسته از اطلاعات دسترسی دارند، از طریق یک تعهدنامه یا قرارداد، به شرکت یا شخصی که مالک اسرار تجاری است، تعهد می دهند. آنها متعهد می شوند که هرگز این اسرار تجاری را افشا و منتشر ننموده و از آنها به نفع خودشان یا اشخاص ثالث استفاده و بهره‌برداری نکنند.
مسلّم است که در تنظیم این نوع قراردادها، ضرورت دارد باتوجه به شرایط کسب و کار و اقتضاء زمان انعقاد آن، نکاتی موردتوجه قرار گیرد. بدون دریافت یک مشاوره حقوقی کسب و کار و مشاوره قراردادها از متخصصین این حوزه، مشکلاتی جدی به بار خواهد آورد.
با دریافت « مشاوره حقوقی کسب و کار، قراردادها و روابط کار» از کارشناسان جوان حرفه‌ای و باتجربه ساکوراد؛ موفقیت کسب و کار، رونق فروش و افزایش درآمد خود را تضمین کنید!
بعنوان مثال، بیان دقیق موضوع قرارداد، داشتن تعریفی روشن از اسرار تجاری، ذکر مصادیق اسرار تجاری و اطلاعات محرمانه، ذکر مدت اعتبار قرارداد، ضمانت اجرای نقض تعهد به رعایت محرمانگی و وجه التزام‌های قراردادی، تضمین‌های عدم افشا، نحوه خاتمه قرارداد و نیز مرجع صالح برای رسیدگی به اختلافات حاکم، ازجمله حداقل‌های هر قرارداد تعهد به رعایت محرمانگی محسوب می‌شود.
حفظ اطلاعات حرفه‌ای
علاوه‌بر لزوم حفظ اسرار تجاری، دسته دیگری از اطلاعات هستند که در قالب اطلاعات حرفه‌ای شناخته میشوند. یعنی اگر کسی به‌علت موقعیت شغلی خود از اسرار مردم مطلع شود و آنها را افشا کند، به مجازات‌های قانونی محکوم می‌شود. پزشکان از جمله افرادی هستند که ممکن است در معرض اتهام افشای اسرار حرفه‌ای قرار بگیرند. آنها به‌واسطه شغل خود از اطلاعات شخصی بیماران‌شان مطلع می‌گردند. اگر آن اطلاعات را افشا کنند، به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و جزای نقدی محکوم میشوند.
رویکرد قانونگذار درباره مفهوم اسرار حرفه‌ای عام است و شروط جداگانه‌ای برای حمایت از آنها تعیین نکرده است.
و اما کلام آخر…
با وجود اینکه اثبات افشای اسرار تجاری کمی سخت است، اما اگر قرارداد محرمانگی امضاء کرده باشید کارتان آسان‌تر خواهد شد. با ثابت کردن آن می‌توانید از طریق دادگاه تا حدودی خسارات ناشی از افشای اسرار تجاری را جبران کنید.
