انواع مراکز حمایت از استارتاپ ها

مراکز مختلفی در دنیا به وجود آمده که استارتاپ‌ ها را حمایت می‌کنند و راه رسیدن آن‌ها را به مراحل بالاتر هموار می‌سازند. اما افراد تازه‌کار در حوزه‌ استارتاپی معمولا تفاوت میان این مراکز را نمی‌ دانند و آن‌ها را یکسان می‌پندارند. بنابراین دچار ابهام و سردرگمی می‌شوند.

در این مقاله قصد داریم ابتدا انواع گوناگون مراکز حمایت‌کننده با تأکید بر شتاب‌دهنده‌ ها را معرفی و تمایز بین آنها را بررسی کنیم. به طور کلی مراکز حمایت از استارتاپ‌ها را می‌توان به چند دسته اصلی طبقه‌بندی نمود:

• شتاب‌دهنده‌ (Startup Accelerator)
• مرکز رشد یا انکوباتور‌ (Startup Incubator)
• مراکز هیبرید (Startup Hybrid)
• استارتاپ استودیوها (Startup Studio)
• سرمایه‌گذاران فرشته (Angel Investor)
• سرمایه‌گذاران خطرپذیر (Venture Capitalist)

گرچه به نظر می‌رسد این مراکز یکسان هستند، اما در عمل تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. در ادامه به ویژگی‌های هر یک از مراکز حمایت کننده استارتاپ‌ها می‌پردازیم.

حتما بخوانید: شتاب دهنده استارتاپ چیست؟ چه نیازی به آن وجود دارد؟

– شتاب‌ دهنده‌ ها (Accelerators)

هدف اصلی شتاب‌دهنده‌‌ ها، شتاب‌دهی به استارتاپ‌های مستعد و کسب درآمد از آن‌هاست. این مراکز بیشتر مواقع از استارتاپ‌های تکنولوژی‌محور حمایت می‌کنند. در سال‌های اخیر تلاش شتاب‌دهنده‌ ها برای تمرکز در حوزه‌های کاری خاص در استارتاپ‌ها بوده است.

حمایت مراکز شتاب‌دهنده در دوره‌های زمانی مشخص و کوتاهی ارائه می‌شوند و مهم است که در این مدت استارتاپ‌ها رشد سریعی داشته باشند و سهم نسبتاً مناسبی از بازار را به دست آورند.

برای حمایت از استارتاپ‌ توسط مراکز شتاب‌دهنده، از منتورهای (Mentor) باسابقه‌ برای مشورت استفاده می‌شود. منتور‌ها معمولاً از کارآفرینان موفق، متخصصان فنی، اعضای اجرایی شتاب‌دهنده و سرمایه‌گذاران هستند که به طور همه‌جانبه به تیم‌های استارتاپی مشورت می‌دهند. از شناخته شده‌ترین شتاب‌دهنده‌های دنیا می‌توان به وای‌سی و تک‌استارز (Techstars) اشاره نمود.

فرآیند رشد استارتاپ در مراکز شتاب‌ دهنده

به ‌طور کلی فرآیند رشد استارتاپ در مراکز شتاب‌ دهنده‌ عبارت‌اند از:

1. فرآیند انتخاب تیم
2. تأمین سرمایه‌ اولیه ‌(بذری) استارتاپ
3. ارائه برنامه‌ حمایتی
4. پایان برنامه و برگزاری دمو دی (Demo Day)

بررسی ساختار مراکز شتاب‌ دهنده

به منظور بررسی ساختار مراکز شتاب‌دهنده، پنج عامل زیر در نظر گرفته می‌شود:

1. تعیین استراتژی
2. ارائه مجموعه‌ برنامه‌ها: برنامه آموزشی، منتورینگ
3. ارائه ساختار تأمین مالی: تأمین مالی توسط خود مراکز شتاب‌دهنده، تأمین مالی به واسطه ارتباط استارتاپ با سرمایه‌گذاران
4. تعیین ساختار و معیارهای جذب تیم‌ها
5. ارائه خدمات فارغ‌التحصیلان

سه نوع اصلی مراکز شتاب‌دهنده‌

به طور کلی مراکز شتاب‌دهنده‌ به سه نوع تقسیم می‌شوند.

الف- مراکز شتاب‌دهنده‌ مستقل (Investor-led یا Non-corporate)

شتاب‌دهنده‌هایی مستقل هستند که درآمدزایی آن‌ها بیشتر از طریق خروج و رشد ارزش سهام استارتاپ‌ها است. بیشتر مراکز شتاب‌دهنده‌ موفق‌ دنیا از این نوع هستند. این نوع مراکز توسط سرمایه‌گذاران خطرپذیر (VC) یا سرمایه‌گذاران فرشته (Angel investors) تأمین مالی می‌شوند.

ب- مراکز شتاب‌دهنده‌ وابسته (Matchmaker یا Corporate)

این نوع مراکز شتاب‌دهنده‌ توسط شرکت‌های بزرگ پایه‌گذاری و تأمین مالی ‌شده و شبیه مراکز رشد هستند. اهداف آن‌ها ارائه‌ خدمات جدید به مشتریان بالقوه و مشتریان فعلی شرکت است. دلیل شکل‌گیری این نوع شتاب‌دهنده توسعه‌ نوآوری در ساختار شرکت می‌باشد.

ج- مراکز شتاب‌دهنده‌ دولتی (ecosystem یا Government-sponsored)

شتاب‌دهنده‌هایی که زیر نظر و حمایت دولت یا نهادهای عمومی شکل می‌گیرند. اهدافی نظیر رشد نوآوری و فناوری در جامعه و نیز رشد اقتصادی به وسیله‌ رشد جامعه‌ استارتاپی دارند.

حتما بخوانید: انکوباتور یا مرکز رشد استارتاپ چیست؟

– مراکز رشد (Incubator)

مراکز رشد در دهه ۱۹۶۰ میلادی توسط شرکت‌هایی که قصد نوآوری در کسب‌و‌کار خود را داشتند، شکل گرفتند. این مراکز معمولاً توسط دانشگاه‌ها و مراکز دولتی و سازمانی اداره و تأمین مالی می‌شوند. بنابراین بسیاری از استارتاپ‌های تحت حمایت آن‌ها، زیرمجموعه یک سازمان یا شرکت بزرگ هستند و در حوزه‌های مرتبط با آن سازمان فعالیت می‌کنند.

حمایت‌های مراکز رشد شامل حمایت‌های مداوم فنی، منابع انسانی و مالی هستند که به مدت طولانی‌تری، معمولاً بین ۱ تا ۵ سال، ارائه می‌شوند و حتی در برخی مواقع پایان مشخصی ندارند. لذا استارتاپ‌های شکل گرفته از دل مراکز رشد ممکن است تا مدتی طولانی سودآوری آنچنانی نداشته باشند. یکی از بهترین نمونه‌های خارجی، مرکز رشد آیدیالب (Idealab) است.

بیشتر تیم‌ها می‌توانند از حضور در مراکز رشد سود کنند اما تعداد کمی از آن‌ها مناسب حضور در شتاب‌دهنده هستند. طبق آمار، استارتاپ‌هایی که از مراکز رشد فارغ‌التحصیل می‌شوند؛ بیشتر از استارتاپ‌ های فارغ‌التحصیل شده از شتاب‌دهنده‌ها عمر می‌کنند.

– مراکز هیبرید (Hybrid)

مدل دیگری از مراکز حمایتی که اخیراً شکل گرفته‌اند، مراکز هیبرید (Hybrid) نام دارند. این مراکز هم ویژگی‌های شتاب‌دهنده و هم ویژگی‌های مرکز رشد را دارند. برای مثال شتاب‌دهنده‌ بثتال گرین ونچر (Bethnal Green Venture) توسط نهادهای عمومی سرمایه‌گذاری می‌شود (شتاب‌دهنده دولتی)؛ اما برنامه‌ منتورینگ فشرده و قوی دارد که توسط کارآفرینان سریالی و سرمایه‌گذاران اجرا می‌شود. البته این مدل از شتاب‌دهنده می‌تواند پیچیده باشد و مشکلاتی را نیز با خود به همراه بیاورد. به خصوص زمانی که سهام‌داران شتاب‌دهنده، اهداف متفاوتی داشته باشند.

حتما بخوانید: استارتاپ استودیو چیست؟ چه نقشی برای استارتاپها بازی میکند؟

– استارتاپ استودیو (Startup Studio)

استارتاپ استودیو با نام‌های استارتاپ فَکتوری (Startup Factory) و وِنچر استودیو (Venture Studio) نیز شناخته می‌شود. تعداد استارتاپ استودیوها نسبت به دو مرکز دیگر (شتاب‌دهنده و مرکز رشد) بسیار کمتر است و لذا کمتر شناخته شده هستند. هدف استارتاپ استودیوها ایجاد تعداد قابل توجهی، استارتاپ موفق است و بیشتر به صورت مستقل فعالیت می‌کنند. استارتاپ استودیو برخلاف شتاب‌دهنده‌ و مرکز رشد، خود ایده داشته و تیم‌ها برای ایده‌هایی از پیش مشخص شده انتخاب می‌شوند. بنابراین استارتاپ استودیو بیشتر به افراد متخصص در یک حوزه نیاز دارد که به ساخت هرچه سریع‌تر، بزرگتر و بهتر استارتاپ کمک کنند.

هدف استارتاپ استودیو، هم‌بنیان‌گذاری استارتاپ‌های زیر نظر خود است. یعنی ۲۰ تا ۵۰ درصد سهام استارتاپ‌ها را دریافت می‌کند. بنابراین استارتاپ استودیو مانند هم‌بنیان‌گذار سوم در کنار کارآفرینان استارتاپ‌ها بوده و هر دو نوع حمایت کوتاه‌مدت و بلندمدت را ارائه می‌دهد.

برنامه‌ کوتاه‌مدت آن شامل برنامه‌هایی مانند جذب کارآفرین و تیم استارتاپی، تأمین سرمایه بذری استارتاپ و توسعه و بهبود ایده است. حمایت‌های بلندمدت آن شامل همکاری در اداره استارتاپ، توسعه‌ تیم، پشتیبانی تکنولوژیکی، بازاریابی و … می‌شوند. دوره‌ همکاری استارتاپ استودیو با استارتاپ‌ها معمولاً بین ۳ تا ۷ سال می‌باشد.

حتما بخوانید: فرشته سرمایه گذار کیست؟

– سرمایه‌گذاران فرشته (Angel Investor)

این سرمایه‌گذاران در مراحل اولیه که استارتاپ نیاز مبرمی به سرمایه دارد و سرمایه‌گذاران کمی حاضر به پشتیبانی استارتاپ در این مرحله هستند، سرمایه‌گذاری می‌کنند تا استارتاپ شروع به رشد کند. سرمایه‌گذاران فرشته معمولاً در ازاء تأمین سرمایه، سهام اندکی از استارتاپ را می‌گیرند.

وقتی سرمایه‌گذاران فرشته به صورت گروهی و یا سازمانی فعالیت می‌کنند، آن‌ها را سوپر انجل (Super Angel) می‌نامند. در این صورت سرمایه‌ بیشتری سرمایه‌گذاری کرده و نقش مهم‌تری را در ساختار استارتاپ ایفا می‌کنند.

حتما بخوانید: سرمایه گذاران خطرپذیر و شیوه عملکرد آنها

– سرمایه‌گذاران خطرپذیر (Venture Capitalist)

سرمایه‌گذارانی که مقدار قابل توجهی سرمایه را در مراحل اولیه‌‌ بر روی استارتاپ‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که پتانسیل زیادی برای رشد دارند. سرمایه‌گذاران خطرپذیر این سرمایه‌گذاری را در ازاء گرفتن سهام از شرکت نوپا انجام می‌دهند.

با دریافت « مشاوره راه اندازی کسب و کار و کارآفرینی » از کارشناسان جوان حرفه‌ای و باتجربه ساکوراد؛ موفقیت کسب و کار، رونق فروش و افزایش درآمد خود را تضمین کنید!

و اما کلام آخر…

در نهایت می توان گفت، انتخاب مرکز حمایتی مناسب، به نیاز شرکت های نوپا بستگی دارد. اگر شرکت نوپا به دنبال ایجاد یک استارتاپ جدید از پایه است، استارتاپ استودیو گزینه مناسبی است. اگر شرکت نوپا به دنبال حمایت در مراحل اولیه رشد است، مرکز رشد را باید انتخاب کرد. و اگر شرکت نوپا به دنبال رشد سریع است، مرکز شتابدهنده بهترین گزینه است.